Bijzonder gebied tussen de dijken

Tag: Boerdam

Zomaar een werk-ochtend in het Boerdambos

Afgelopen donderdag was er weer een werkochtend in het Boerdambos.

Tijdens het vogelbroedseizoen (van half maart t/m half juni) heeft de vrijwilligersgroep er niet gewerkt en dat is best een lange tijd. Het bos zag er nog ondoordringbaarder uit dan in de wintermaanden. Het was nu omzoomd met hoge brandnetels, mooi om te zien, maar behoorlijk pijnlijk af en toe.

We werken zonder motormaaiers, motorzagen e.d. om de rust in het gebied te bewaren. Dus, omdat het allemaal handwerk werk is, gaat het niet snel, maar dat hoeft ook niet. We werken er met vier, soms vijf vrijwilligers en de bos/bomen deskundige, Lodewijk van Kemenade. 

maai afval

De bermen van het toegangspad moesten nu onder handen worden genomen. Van belang is dan om het maaisel meteen af te voeren, zodat de grond ‘verarmt’ en er kans komt voor diverse inheemse plantengroei.

Er staan enkele wilde rozen in het bos, die we proberen te behouden. Daarom heeft Arnold de ruimte rond de rozen deze ochtend vrij gemaakt van bramengroei en brandnetels, zodat ze weer meer licht en ruimte krijgen om te groeien. 

een vrij plekje voor de roos

Ook is de opslag van de Canadese kornoelje afgeknipt en dit blijven we volhouden om de wortels van de plant uit te putten, zodat die uiteidelijk afsterft. Deze soort kornoelje is namelijk  een struik, die al in een aantal Europese landen als invasieve exoot wordt gezien en in korte tijd een groot gebied kan bedekken en zodoende de natuurlijke vegetatie verdringt. Deze Canadees hoort niet thuis in het Boerdambos. Een aanrader is dan ook om deze struik niet in je tuin te zetten in de buurt van een natuurgebied, maar te kiezen voor de inheemse rode kornoelje.

In het bos zelf zijn we nog niet echt bezig geweest deze week; alleen is er een eikenstobbe afgezet door Ivo en Roland met (anti-vraat) gaas tegen de reeën.

En toen zagen we nog een hele grote reuzenbereklauw staan. Prachtig in bloei, maar niet raadzaam om deze tot zaad te laten komen. Deze plant kan zich enorm vermeerderen ten koste van de inheemse flora, maar gelukkig lijkt het één verdwaald exemplaar.

Lodewijk heeft de brandnetels getrotseerd en heeft de plant weggehaald. 

Berenklauw

Gelukkig helpt de gemeente ons ook af en toe een handje. Een rij struiken op grond van de buurman is, in overleg met de familie verwijderd. Hier stonden “tuinstruiken”, waarvan eigenlijk geen nakomelingen in het Boerdambos moeten komen, zoals de hier bovengenoemde Canadese kornoelje. 

Ook zijn deze winter enkele hoge bomen getopt m.b.v. een hoogwerker, omdat ze dreigden op de weg te vallen. De (dode) stammen laten we wel staan, want daar kunnen allerlei dieren gebruik van maken zoals bijvoorbeeld de specht en verschillende insecten. 

het Boerdambos is een mooi rustgebied voor dieren

VroegeVogels in Boerdambos

Op donderdag 2 november 2023, terwijl storm Ciarán losbarst, bezoekt het radioteam van VroegeVogels het Boerdambosje in Nijbroek. Het beheer van dit bos aan de Vaassenseweg wordt uitgevoerd door vrijwilligers onder de deskundige begeleiding van wilde-bomendeskundige Lodewijk van Kemenade.

Verslaggever Gert Elbertsen van VroegeVogels stelt de vragen en er is een kort filmpje van het bezoek gemaakt. https://www.youtube.com/watch?v=_CMtrO8TPEY

Wilde bomen

Zonder onderhoud in het Boerdambos, worden de oorspronkelijke bomen en struiken (zoals de zomereik, éénstijlige meidoorn, hondsroos en es) overgroeid door uitheemse soorten zoals de Amerikaanse vogelkers. Dat zou jammer zijn, omdat oorspronkelijke bomen en struiken een belangrijke rol kunnen spelen bij het klimaatbestendig maken van onze bossen. Deze wilde of  autochtone bomen hebben namelijk een grote genetische diversiteit en daardoor een beter aanpassingsvermogen aan (klimaat)veranderingen. 

De verslaggever en de wilde-bomen deskundige

Het bewaren waard

Het belang van oorspronkelijke bomen en struiken wordt ook erkend door de Rijkdienst voor Cultureel Erfgoed. In samenwerking met het bureau Wilde BomenEcologisch Adviesbureau Maes en Landschapsbeheer Flevoland stelde ze de ‘Attentielijst bedreigde wilde bomen en struiken’ op, om bij beheerders, overheden en organisaties aandacht te vragen voor het behoud van deze oorspronkelijke bewoners.

Gelukkig heeft de gemeente Voorst de waarde van het Boerdambos al in 2019 herkend als te bewaren erfgoed en aangekocht.

Nu is Thijs Hoekman, adviseur groen en landschap bij de gemeente Voorst, aan het uitzoeken of het Boerdambos een beschermd groen- monument status kan krijgen.

Bijna ontoegankelijk

Terug luisteren radiouitzending

Via onderstaande link is de uitzending (van 8 minuten) van VroegeVogels dd. 19 november 2023 te beluisteren:

https://www.nporadio1.nl/fragmenten/vroege-vogels/7fbb8c46-e0b2-4f45-9f77-f38084211e2d/2023-11-19-waarom-is-dit-bosje-uniek

Meer lezen?https://www.cultureelerfgoed.nl/publicaties/publicaties/2019/01/01/behoud-groen-erfgoed

Droge rabatten en volle slootjes

Nog een paar vrijwilligers erbij?

Op 20 december hebben we een oproep gedaan aan de inwoners van Nijbroek om als vrijwilliger mee te werken in het Boerdambos aan de Vaassenseweg. Er is nu al een kleine groep aan het werk, maar enige uitbreiding zou fijn zijn!

Inmiddels zijn we gestart met een clubje van 5 vrijwilligers o.l.v. Lodewijk van Kemenade met het ‘ringen’ van bomen, die niet in het oude hakhoutbosje thuishoren, zoals de Amerikaanse vogelkers en de ratelpopulier. Deze bomen sterven dan binnen 2 jaar af en lopen niet meer uit, zodat bijvoorbeeld de eik en de meidoorn weer licht krijgen om uit te groeien. 

Deze boom is geringd; de sapstroom is nu onderbroken en hij zal doodgaan

We hebben afgesproken om vóór het broedseizoen (dus tot 15 maart) iedere donderdagochtend in het bos te werken en daarna wat minder vaak. Het beheer zal voor het overgrote deel in handkracht uitgevoerd worden. Het doel is groeiruimte te geven aan de wilde soorten die hier thuishoren.

De gemeente Voorst heeft het Boerdambos in 2019 aangekocht wegens het waardevolle karakter en het bosbeheer aan het bedrijf Wilde Bomen toevertrouwd. Lodewijk van Kemenade van Wilde Bomen is de deskundige die ons begeleidt. Hij werkt vaker met vrijwilligers uit de buurt in diverse projecten. 

Deze boom is gemerkt met een bles; hij moet dus geringd worden

Heb je zin om de handen uit de mouwen te steken in de natuur onder deskundige leiding en kun je op donderdagmorgens van 10.00u tot 13.00u meld je dan aan bij onderstaand emailadres. Voor gereedschap, koffie en thee wordt gezorgd.

mailadres: vankemenade@wildebomen.nl

Meer lezen over het Boerdambos? Druk op de grijze knop Boerdam onder dit artikel.

Wie werkt er graag in de natuur?

In de polder Nijbroek zijn bijna alle oude bosjes en houtwallen verdwenen, maar om het Boerdambos aan de Vaassenseweg te behouden, is het in 2019 aangekocht door de gemeente Voorst. In 2021 is het bos onderzocht door de heer Bert Maes en René van Loon. (Zie het artikel op deze site van 8 april 2021 https://poldernijbroek.nl/bezoek-aan-het-oude-bosje-boerdam-aan-de-vaassenseweg-nijbroek/)

luchtfoto bij de rotonde het Boerdambos

Het Boerdambos blijkt een bijzondere waarde te hebben op het gebied van wilde (autochtone) bomen en struiken. Om die weer toekomst te geven wil Lodewijk van Kemenade een vrijwilligersgroep oprichten voor het beheer van dit bos. 

Hij zoekt hiervoor mensen die één of twee ochtenden in de maand willen meewerken. Het is de bedoeling om het onderhoud voor het overgrote deel in handkracht uit te voeren. Het doel van het beheer is om groeiruimte te geven aan de wilde soorten. Dat kan, bijvoorbeeld om rond de vier verschillende soorten wilde rozen in de bosrand, de bramen te verwijderen, waardoor de rozen goed kunnen uitgroeien. In het bos zelf heeft op veel plekken de (hier niet thuishorende) Amerikaanse vogelkers en de ratelpopulier de overhand, deze kunnen geringd worden en dan sterven ze af en kan de vrijgekomen ruimte gebruikt worden door bijvoorbeeld de tweestijlige meidoorn. 

De werkdagen zullen 1 of 2 keer per maand zijn van 10 tot 13 uur op een doordeweekse dag en bestaat uit kleinschalig beheer. Wilde Bomen zorgt voor instructie, begeleiding, kwaliteitsgereedschap, handschoenen, koffie en thee met een lekkere koek èn inbreng van kennis en advies. De vaste begeleider is in bezit van een geldig EHBO-diploma en zal aanwezig zijn om een veilige uitvoering van de werkzaamheden te garanderen. De groep kan bestaan uit maximaal 15 vrijwilligers per keer. Tijdens de werkdagen wordt alleen met handgereedschap gewerkt. Voor de veiligheid maar ook om de rust die uitgaat van het werken in de natuur niet met een kettingzaag te verstoren. Meer info is te vinden op wildebomen.nl, het bedrijf van Lodewijk, dat ingehuurd is om het beheer professioneel te begeleiden.

Het Boerdambos

Graag komt Lodewijk in contact met mensen (vooral uit Nijbroek!) die interesse hebben om mee te doen. Als start wil hij een probeerochtend plannen. In 2023 is het de bedoeling om twee ochtenden per maand op een door de weekse dag te organiseren. Welke vaste dagen dat worden is afhankelijk van de beschikbaarheid van vrijwilligers. 

Opgeven bij: Lodewijk van Kemenade
Wilde Bomen
mail:     vankemenade@wildebomen.nl. tel: 06-2730 8916

Lees hier meer over het Boerdambos in Nijbroek: https://waterinpoldernijbroek.nl/onderzoek-naar-historisch-hakhoutbosje-boerdam/ en https://waterinpoldernijbroek.nl/project/klimaatbosjes/

Bezoek aan het oude bosje “Boerdam” aan de Vaassenseweg Nijbroek 

8 april 2021

Het bezoek stond o.l.v. dhr Maes, bioloog, die onderzoekt of het een echt oud bos is. Dit doet hij in opdracht van de gemeente Voorst, die het perceel onlangs van Staatsbosbeheer gekocht heeft. Wij mochten op uitnodiging van de gemeente mee op onderzoek.

Het Boerdambos is een rabattenbos, d.w.z. dat er geulen in gegraven zijn (hier evenwijdig aan de Vaassenseweg) met het oog op de ontwatering van het perceel. Van oudsher werden de bomen die meer vocht nodig hadden, dichter bij de geulen geplant en bijv. de eiken wat hogerop. De ontwatering heeft nu geen effect meer, want door gebrek aan onderhoud staat het gehele bos nu eigenlijk droog. Misschien kan er wat aan de waterstand gebeuren met sluisjes om deze weer hoger te krijgen, maar dat zal allemaal nog uitgezocht worden.

Het Boerdambos komt al op kaarten voor van 1812 van de Man, maar ook de kaart op Topotijdreis geeft vanaf 1865 dit bos bij de Tol aan:

Het Boerdambosje is eigendom geweest van de bezitters van de Matanze te Terwolde. Eerste vermeldingen van de Matanze dateren van 1662, maar het (huidige) huis dateert van 1717. De kans is dus dat dit bosje dus al vroeg in de 18e eeuw is aangelegd als hakhout- en of geriefhoutbos. Al het hout werd wel ergens voor gebruikt: als brandhout, weidepaaltjes, stelen voor gereedschap. Schors van de eiken waarschijnlijk voor de leerlooierij in Deventer. De bessen van de struiken waren voor consumptie en diervoer. Niets ging verloren, alles had waarde. Zelfs de bladeren werden in de koude winters nog gevoerd aan de dieren.

Hakhoutstoven

Je kunt nu nog goed zien dat de bomen vroeger op een hoogte van een halve meter tot een meter werden afgezaagd. Daar ontstonden dan stobben en liepen ze met meerdere stammetjes weer uit. Nu is dat al zo’n lange tijd niet meer gedaan dat ze zouden afsterven als dat hervat zou worden. We zien nu ook al veel afgestorven stobben, die het niet gered hebben, maar dat geeft wel inzicht in hoe het geweest is. 

Er is bijna geen ondergroei, zelfs amper speenkruid; dit kan te maken hebben met de lichtinval. Het bos is door gebrek aan beheer erg dicht geworden. We moeten ons een weg banen door een veelvoud aan bramen. Die horen zeker thuis in zo’n bos, maar het is nu wel erg veel. Positief is dat er de 2-stijlige meidoorn groeit, naast de veelvoorkomende 1-stijlige en sleedoorn. Ook diverse soorten wilde rozen, sleedoorn, rode kornoelje etc. Minder positief is dat er Amerikaanse Vogelkers groeit, Amerikaanse eik en ook de trosvlier, die hier eigenlijk niet thuishoren. Voor de dieren levert dit bos een goede bescherming. Nu het zo ondoordringbaar is, komen er geen mensen. 

De heer Maes stelt een rapport op over dit bos en komt met voorstellen voor het verdere beheer. We zijn benieuwd naar zijn expertise. 


Mogelijk gemaakt door WordPress & Thema door Anders Norén