Categorie: Geen categorie Pagina 1 van 2

Polder Nijbroek, een uniek ontginningslandschap. De afgelopen maanden is met mensen van binnen en buiten de polder nagedacht over de toekomst van dit gebied. Het resultaat is een visie voor en door Nijbroekers. Op woensdagavond 28 november wordt het toekomstbeeld voor de polder gepresenteerd, je bent van harte uitgenodigd!

Een toekomstbeeld voor de polder Nijbroek
In vijf bijeenkomsten is nagedacht over de toekomst van het gebied, dat in de Middeleeuwen van moeras tot vruchtbare landbouwgronden werd ontgonnen. Het landschap van toen, met een slim watersysteem van sluisjes en weteringen, kavels van 60 meter breed en dijken rondom, is ook vandaag de dag nog goed herkenbaar. Door de eeuwen heen is het kenmerkende landschap blijven bestaan.

Voor en door Nijbroekers
Dit landschap wordt gewaardeerd, zo blijkt uit de drukbezochte bijeenkomsten die de afgelopen maanden plaatsvonden. Nijbroekers gingen samen met experts op het gebied van landschap, energie, wonen, ecologie en recreatie in gesprek over kwaliteiten van de polder. Verschillende perspectieven kwamen hierbij aan de orde; want de polder is zowel een plek om te werken, te wonen als te verblijven. Ook werd gezamenlijk gezocht naar kansen voor het gebied, inspelend op veranderingen en actuele ontwikkelingen, onder andere op het gebied van duurzame energie en in de agrarische sector.

Een visie als openingsbod
De opbrengsten van de afgelopen maanden worden samengebracht in een toekomstbeeld voor de polder Nijbroek, dat op woensdagavond 28 november gepresenteerd wordt. Deze visie vormt geen eindstation, maar een middel om ook daadwerkelijk aan de slag te kunnen gaan met het realiseren van de geschetste toekomst. Een leidraad voor zowel Nijbroekers als gebiedspartijen om keuzes af te wegen; een openingsbod om krachten te bundelen en dat wat de polder bijzonder maakt te versterken. Het project Polder Nijbroek krijgt een vervolg in de vorm van verschillende initiatieven. De presentatie van het toekomstbeeld vormt het startschot voor dit vervolg.

Nieuwsgierig naar het toekomstbeeld voor polder Nijbroek en/of interesse om mee doen aan het vervolg? Kom op 28 november om 20.00 uur naar Dorpshuis de Arend, Dorpsplein 2, Nijbroek. 

Op 3, 10 en 17 oktober vonden drie verdiepende thema-avonden plaats, op zoek naar concrete mogelijkheden voor de toekomst van de polder Nijbroek. Drie avonden met een volle zaal Nijbroekers; drie avonden met boeiende gesprekken; drie avonden vol inspiratie, ideeën en mogelijke initiatieven. 

In een eerste en tweede bijeenkomst hebben zowel Nijbroekers als experts van buiten het gebied hun blik op de polder gedeeld. Er is gesproken over dat wat bijzonder en kenmerkend is uit het verleden; er is gesproken over wat speelt in het heden; én er is gesproken over dat wat belangrijk en wenselijk is voor de toekomst. Op basis hiervan is in drie avonden gezocht naar concrete aanknopingspunten voor deze toekomst.

Werken, wonen en verblijven in de polder: drie verdiepende thema-avonden

Werken in de polder
De eerste thema-avond werd vanuit het (agrarisch-)economische perspectief naar de polder gekeken. De Nijbroekse polder is ooit ontgonnen om er vruchtbare landbouwgronden van te maken en nog steeds is het landschap een bron van inkomsten. Ontwikkelingen in de landbouw, maar bijvoorbeeld ook op het gebied van energie hebben echter potentieel grote invloed op de kwaliteiten van het landschap.

Het werd duidelijk dat het loont om zelf het heft in handen te nemen als Nijbroek en met een voorstel te komen op het gebied van onder andere duurzame energie, om zo sterker te staan tegen ongewenste initiatieven van buitenaf. Grote windturbines en grootschalige zonneakkers worden over het algemeen niet gewaardeerd, ze passen niet goed bij de schaal van het Nijbroekse landschap, zo wordt besproken. Kleinere inpassingen en oplossingen, daar staan Nijbroekers wel voor open. Dit zou in eigen beheer kunnen. Aan de tafels werden ideeën voor een energiecoöperatie van en voor Nijbroekers geopperd. Of zelfs een bredere gebiedscoöperatie, waar ontwikkeling van het landschap ook onderdeel van is.

Wonen in de polder
De tweede thema-avond stond de leefbaarheid in de polder Nijbroek centraal. Jan Winsemius  introduceerde hier het begrip ‘woonarrangementen’; kijken naar leefbaarheid vanuit het geheel van woningen, voorzieningen en kwaliteiten die een gebied voor bepaalde doelgroepen te bieden heeft. De woonarrangementen voor de polder Nijbroek moeten worden opgebouwd rondom de unieke kwaliteiten van het gebied. Kleinschalige experimenten met nieuwe woonvormen zouden een goede aanvulling kunnen zijn op het huidige aanbod, zowel voor jong als oud.

Verblijven in de polder
Verblijven was het thema van de derde avond, waarin onderwerpen als ecologie, water en recreatie aan bod kwamen. Er werd geopperd op sommige plekken in de polder de waterstanden een natuurlijker beloop te geven. Nu is het waterbeheer veelal gericht op het zo snel mogelijk afvoeren van het water, de polder uit. Maar misschien is dat anno 2018 niet overal meer passend, omdat we in de loop der jaren anders met ons landschap om kunnen en willen gaan.

Iets nattere of drogere stukken grond bieden ook nieuwe kansen voor de biodiversiteit in het gebied. Cor Heidenrijk legt uit dat Nijbroek eigenlijk niet zo aantrekkelijk meer is voor weidevogels. Veel inwoners vinden dit erg jammer. Nattere stukken grond maken het aantrekkelijker voor vogels weer terug te keren, in combinatie met stroken hoger gras en kruiden langs weilanden, groene plekken rondom het dorp of watergangen.

Elke thema-avond werd aan verschillende tafels gesproken over concrete mogelijkheden voor de toekomst van Nijbroek

Vervolg
Dit is een kleine greep uit de inspiratie, ideeën en mogelijke initiatieven die verzameld zijn in de gesprekken. Er was ruimte voor discussie en er werd constructief meegedacht over mogelijkheden. Het is scherper geworden hoe de gewenste toekomst van de polder Nijbroek eruit ziet én er zijn volop ideeën verzameld om aan de slag te gaan met deze toekomst.

De verzamelde input wordt verwerkt tot een samenhangend toekomstbeeld voor de polder Nijbroek. Op woensdagavond 28 november kun je horen en zien wat er voort is gekomen uit de gesprekken die we de afgelopen maanden met elkaar hebben gevoerd. Nieuwsgierig? We zien je graag de 28e!

Aanstaande woensdagavond vindt de derde verdiepende thema-avond plaats. Na de thema’s ‘werken‘ en ‘wonen‘, staat nu ‘verblijven in de polder‘ centraal.

Kenmerkend voor het Nijbroekse landschap is onder andere de eeuwenoude combinatie van nut en lust, zoals Marinke Steenhuis in het cultuurhistorische verhaal van Nijbroek benoemde tijdens de tweede bijeenkomst op 12 september. Nijbroek was een plek om te werken, maar het gebied werd ook vroeger al gebruikt om te ontspannen en te recreëren. Hoe willen we het Nijbroekse landschap anno 2018 ervaren en beleven? Hoe worden kwaliteiten (beter) zichtbaar en hoe blijft de polder ook in de toekomst een aantrekkelijke plek voor mens en dier? Landschap, ecologie, water en recreatie komen aan bod.

Je bent van harte uitgenodigd om woensdagavond 17 oktober mee te denken! De avond start om 20.00 uur in Dorpshuis de Arend. Lees hier meer over het programma.

Afgelopen woensdag vond de eerste verdiepende thema-avond van het project Polder Nijbroek plaats, waar ‘werken in de polder’ centraal stond. Er is in verschillende groepen gediscussieerd over wat wel en juist niet wenselijk is voor de Nijbroekse polder op het gebied van landschap, landbouw, economie en duurzame energie. Concrete mogelijkheden als een energiecoöperatie of zelfs een bredere gebiedscoöperatie van en voor Nijbroekers kwamen naar voren. Komende woensdag volgt de tweede avond, met ‘wonen in de polder’ als thema.

Het agrarisch-economische perspectief heeft grote invloed op het Nijbroekse landschap, maar Nijbroek is echter niet slechts een plek om te werken. Of je nu wel of niet je geld binnen de dijken van de polder verdient, Nijbroek is voor haar inwoners een geliefde plek om te wonen. Het is een kleine, relatief actieve gemeenschap. De continuïteit van deze gemeenschap is echter niet vanzelfsprekend. Wat maakt Nijbroek leefbaar en wat is er in de toekomst nodig om Nijbroek leefbaar te houden? Dat is de vraag die komende woensdag centraal staat. Onderwerpen als wonen voor jong en oud en voorzieningen komen daarbij aan bod.

Je bent wederom van harte uitgenodigd mee te denken op 10 oktober, 20.00 uur in Dorpshuis de Arend.

Op 3, 10 en 17 oktober zullen workshops plaatsvinden waar we concrete mogelijkheden voor de toekomst van polder Nijbroek zullen verkennen. Kwaliteiten, ontwikkelingen, belangen, zorgen en vragen zijn blootgelegd; kennis over de polder vroeger en nu is verzameld. Vanuit deze basis gaan we op zoek naar concrete kansen en toekomstperspectieven. Heb je ideeën voor Nijbroek of spar je graag mee over mogelijkheden? Sluit aan bij de workshops op 3, 10 en 17 oktober, 20.00 uur in Dorpshuis de Arend.

Drie workshops – op zoek naar kansen voor de toekomst van Nijbroek

In de eerste twee bijeenkomsten is een eerste beeld ontstaan, door met zowel Nijbroekers als experts naar de polder te kijken. Nijbroekers hebben aangegeven wat ze belangrijk vinden voor de toekomst van de polder. Maar hoe gaan we de gewenste toekomst van Nijbroek realiseren? Welke kwaliteiten kunnen versterkt worden? Waar is verbetering nodig? Welke kansen bieden actuele ontwikkelingen voor deze verbetering? Kortom: welke keuzes zijn er te maken en wat leveren ze op?

Waar we de eerste bijeenkomsten hebben gezocht naar wat belangrijk is, gaan we nu op zoek naar hoe we dat kunnen realiseren. Dit doen we vanuit drie perspectieven. De eerste workshop op 3 oktober staat in het teken van werken in de polder; het agrarisch-economische perspectief staat centraal. De avond van 10 oktober komt het thema wonen in de polder aan bod. De laatste workshop op 17 oktober staat in het teken van verblijven in de polder.

Workshop 1: werken in de polder – 3 oktober

Het Nijbroekse landschap levert van oudsher geld op. Dit was ooit de reden om het moerasachtige gebied te ontginnen en het land is door de eeuwen heen een bron van inkomsten gebleven. Het landschap kent een ‘agrarische schoonheid’, het historische cultuurlandschap wordt gewaardeerd door bewoners en bezoekers. Ontwikkelingen in de landbouw en op het gebied van energie hebben echter potentieel grote invloed op de kwaliteiten van het landschap. Wat is hier al dan niet wenselijk, mogelijk en passend? Lees hier meer over de eerste avond.

Workshop 2: wonen in de polder – 10 oktober

Het agrarisch-economische perspectief heeft grote invloed op het (beheer van het) landschap; Nijbroek is echter niet slechts een plek om te werken. Of je nu wel of niet je geld binnen de dijken van de polder verdient, Nijbroek is voor haar inwoners een geliefde plek om te wonen. Het is een kleine, relatief actieve gemeenschap. De continuïteit van deze gemeenschap is echter niet vanzelfsprekend. Wat maakt Nijbroek leefbaar en wat is er in de toekomst nodig om Nijbroek leefbaar te houden? Onderwerpen als wonen voor jong en oud en voorzieningen komen aan bod.

Workshop 3: verblijven in de polder – 17 oktober

Kenmerkend voor het Nijbroekse landschap is onder andere de eeuwenoude combinatie van nut en lust, zoals Marinke Steenhuis tijdens de tweede bijeenkomst in het cultuurhistorische verhaal van Nijbroek benoemt. Het gebied werd ook vroeger al gebruikt om te ontspannen en te recreëren. Hoe blijft Nijbroek een aantrekkelijke plek voor mens én dier? Wat kan beter? Onderwerpen als recreatie en ecologie in relatie tot het Nijbroekse landschap staan centraal.

Je bent van harte uitgenodigd mee te denken op één of meerdere avonden, vanaf 20.00 uur in Dorpshuis de Arend.

Woensdag 12 september vond de tweede bijeenkomst van het project Polder Nijbroek plaats. Waar we de vorige keer met Nijbroekers spraken over toekomstscenario’s voor de polder, waren het deze avond mensen van buitenaf die hun blik op Nijbroek deelden. Wat zagen zij?

Kernwaarden uit de historie van de polder
Welke inspiratie kan er geput worden uit de geschiedenis van de polder Nijbroek om keuzes te maken voor de toekomst? Marinke Steenhuis (SteenhuisMeurs) start met het historische verhaal van Nijbroek. Ze is het archief in gedoken en biedt ons verschillende kernwaarden.

Vrije lieden
De polder Nijbroek is een oude ontginning, uit 1328. Bij de ontginning van de polder werd Nijbroek een afzonderlijk richterambt met een eigen rechter en schepenen. Later werd ook de kerk zelfstandig, met een eigen pastoor. In oude brieven staat vermeld dat de inwoners van de polder ‘vrije lieden’ zouden zijn; ze hoefden geen andere overheid te erkennen dan de graaf van Gelre. “Het is bijzonder dat Nijbroek van oudsher een richterambt was; Nijbroek was volledige zelfstandig qua bestuur, rechtspraak, kerk en waterstaat” zo vertelt Steenhuis. De zelfstandigheid en mentaliteit van ‘we doppen onze eigen boontjes’ is voelbaar tot op de dag van vandaag.

Nut en Lust
Wat Steenhuis verder kenmerkend vindt, is de aloude combinatie van werk en recreatie; nut en lust. Er werd hard gewerkt op de boerderijen, maar het waren niet alleen plekken om te werken. Er mocht ook genoten worden van de  omgeving. Veel boerderijen hadden een ‘lanterskamer’, een kamer voor de landheer.
Van oudsher is Nijbroek overigens grotendeels zelfvoorzienend in voedsel en bouwmaterialen, maar levert opbrengsten aan een grotere markt. Iets wat Steenhuis aanduidt als ‘glokaal’. Ze noemt daarbij ook de fruitteelt, die vroeger veel in het gebied te vinden was.

Een uniek ontginningslandschap  met agrarische schoonheid
Het in cultuur brengen van de moerasachtige gronden van Nijbroek heeft geleid tot een uniek ontginningslandschap dat tot op de dag van vandaag nog herkenbaar is. De kavels, de weteringen, de dorpskern en de oude boerenerven zijn allemaal onderdeel van dit verhaal. De polder is een gebied met bijzondere natuurwaarden en ‘agrarische schoonheid’; de groene long in de stedendriehoek Apeldoorn-Deventer-Zutphen.

Deze kernwaarden uit het verleden bieden inspiratie om het Nijbroek van de toekomst vorm te geven; ze vormen het verhaal waar polder Nijbroek op voort kan bouwen. Het is de uitdaging de kwaliteiten van de polder naar de toekomst te brengen, waar nodig te versterken of te repareren.

De negen lagen van het Nijbroekse landschap
Als basis hiervoor ontleedt Catherine Visser (DaF-architecten) het landschap van de polder Nijbroek in negen lagen die kenmerkend zijn voor dit gebied.

De eerste laag wordt gevormd door de oeverwallen en kommen; er zijn variaties in de ondergrond ontstaan door restgeulen en oude oeverwallen van de IJssel. Deze variaties in de ondergrond zijn voelbaar voor degene die het land bewerken, maar ook zichtbaar op RAF-kaarten uit de oorlog. Door het landschap lopen de typerende weteringen, het tweede landschapselement. De weteringen beheren het water binnen de polder en weren het water van buiten de polder. Een derde kenmerkende laag is de omdijking van de polder. Dijken vormen de randen van de polder en markeren het verschil tussen binnen en buiten. Ze vertellen een gevarieerd verhaal waar stuwen, bruggen, ophogingen, bomen en andere details onderdeel van uitmaken.

Catherine Visser ontleedt het Nijbroekse landschap in negen kenmerkende lagen.

Daarna zoomt Catherine verder in. Zo delen de kavels de Nijbroekse polder op in regelmatige stroken, met 60 meter als meest gangbare maat. De kavels worden begrenst door sloten, hagen en bomenrijen, hoewel kavelgrenzen niet overal meer goed herkenbaar zijn. De vijfde laag is het dorp, waar kerk en gaard het middelpunt vormen. De boomgaard als ‘lege midden’ is bijzonder; het dorp heeft een groene kern. Volgende lagen worden gevormd door wegen, erven en de bosjes en bomen.

De negende laag is het water. Het begint met water en het eindigt met water; water is belangrijk in het Nijbroekse landschap. Het noorden kent hogere waterstanden; naar het zuiden toe wordt het water zo diep dat je het haast niet meer in de sloten ziet staan. De negen lagen vormen de bouwstenen van het landschap en de gereedschapskist voor de toekomst.

Het speelveld van vandaag
Maar wat is het krachtenveld rondom deze bouwstenen? Het Nijbroekse landschap wordt gebruikt om te wonen, te werken en te verblijven; vanaf de Middeleeuwen tot nu. Welke ontwikkelingen hebben we mee te maken? Nationale en soms zelf internationale trends en ontwikkelingen spelen een rol, maar ook regionale zaken beïnvloedden de polder.

Paul de Graaf (Paul de Graaf Ontwerp & Onderzoek) en Jan-Willem van der Schans (Universiteit Wageningen) hebben het agrarisch-economisch perspectief onder de loep genomen en met verschillende boeren en ondernemers in de polder gesproken. De landbouw in de polder Nijbroek wordt getypeerd door grotendeels grondgebonden bedrijven. Beperkte schaalvergroting en ruilverkaveling en de vele familiebedrijven maken dat de bedrijven een menselijke schaal hebben behouden. Het oude kavelpatroon functioneert nog steeds goed; de boerenstand lijkt goed geworteld in het gebied. De voornaamste uitdagingen zitten in opvolging, vernatting en verdroging en nieuwe regelgeving, zo vertellen ze.

Relevante ontwikkelingen hiernaast zijn de vestiging van intensieve bedrijven van elders, ecologische verschraling, toegankelijke woningmarkt en lokale gronden die in handen komen van investeerders van elders in combinatie met het energievraagstuk dat speelt; krachten en machten waar Nijbroek -gevraagd of ongevraagd- mee te maken heeft.

Inspirerende voorbeelden
Voorbeelden uit andere delen van Nederland laten zien hoe deze ontwikkelingen tot kansen kunnen leiden. Een voorbeeld dichtbij is de polder Mastenbroek, tussen Zwolle, Genemuiden en Hasselt. Ook dit is een eeuwenoude, Middeleeuwse ontginning; “het jongere broertje van polder Nijbroek” zo vertelt Steenhuis. De geplande uitbreiding van Zwolle in de jaren negentig maakte dat boeren en andere inwoners in actie kwamen om de kwaliteiten van de polder te beschermen. Ze zetten zich in om cultuurhistorische waarden veilig te stellen in de economische en maatschappelijk realiteit van het heden. Zo richtten ze een wooncoöperatie op om bouwontwikkelingen zelf in de hand te kunnen houden en is er een website waarop vele lokale verhalen te vinden zijn. Er is zelfs een parfum, een ‘Eau de Polder’ waarin je de geur van de polder, het gras, de kruiden en het voorjaar kunt ruiken.

‘Veranderen om jezelf te blijven’
“Je moet veranderen om jezelf te blijven”, sluit Steenhuis haar verhaal af. Hiermee vat ze samen wat ook De Graaf toelicht. De wereld verandert en die veranderingen hebben hun invloed op Nijbroek. Welke invloed dat is, daar kan Nijbroek in dit project richting aan geven. Als we niets doen, haalt de realiteit de polder mogelijk in. Als we het heft in eigen handen nemen, kunnen we passende oplossingen zoeken voor de ontwikkelingen om ons heen en de kansen benutten die deze ontwikkelingen bieden.

Workshops op 3, 10 en 17 oktober
De input van Nijbroekers bij de eerste bijeenkomst vormt samen met de input van de tweede avond de onderlegger voor het maken van een visie voor de polder Nijbroek. In drie workshops op 3, 10 en 17 oktober zullen we rondom de thema’s Werken, Wonen en Verblijven de vertaalslag maken naar concrete mogelijkheden voor de toekomst. We nodigen je van harte uit met ons mee te denken!

En voor wie meer terug wil zien van de tweede bijeenkomst, de presentaties komen binnenkort beschikbaar op deze website.